Kendinizi hiç en kötü senaryoya veya olası en kötü sonuca atlarken buldunuz mu?
Bir sınavda düşük not aldıysanız veya iş yerinde biraz olumsuz geribildirim aldıysanız, hiç başarısız olduğunuzu hissettiniz mi?
Belki siz ve eşiniz kavga ettiniz ve hemen sizden ayrılacağını düşünüyorsunuz?
İnsanların düşüncelerinde bu çarpıklıkları veya bilişsel çarpıtma olarak adlandırılan şeyi deneyimlediğini düşünmeniz daha yaygındır.
Bilişsel çarpıtmalar, bir kişinin gerçekliği rasyonel ve yargılayıcı olmayan bir şekilde algılama yeteneğini etkileyen düşünceler veya düşünme kalıplarıdır.
Genellikle istediğimizden daha güçlü duygusal tepkilere yol açarlar. Bu bilişsel çarpıklıkları kontrol etme ve karşılığında duygusal tepkilerimizi en aza indirme gücüne sahibiz. Bunu nasıl yapabiliriz?
İlk olarak, bilişsel çarpıklıkları anlamak ve tanımak önemlidir. Bazı örnekler şunları içerir:
1. Ya Hep Ya Hiç Düşünme
Olayları uç noktalarda görme, bir şey ya harika ya da korkunç, ya mükemmel ya da tamamen başarısız olduğuna inanıyorsun.
2. Aşırı Genelleme
Aşırı genelleme, bir veya iki deneyime dayalı olarak kendiniz ve çevreniz hakkında aşırı olumsuz düşüncelere yol açar. (Sadece bir düşük not alan öğrenci örneğini hatırlayın!)
3. Zihinsel Filtre
Yalnızca olumsuza odaklanarak etrafınızdaki her şeye kesin olarak karamsar bir bakış açısı kazandırır.
4. Sonuçlara Atlama – Zihin Okuma
Başka birinin ne düşündüğünü veya hissettiğini bildiğimize dair yanlış inanç.
5. Sonuçlara Atlama – Falcılık
Çok az kanıta dayalı veya hiç kanıta dayalı olmayan sonuçlar ve tahminler yapma eğilimi.
6. Felaketleştirme
Olayların anlamını, önemini veya olasılığını abartmak veya en aza indirmek.
7. Duygusal Akıl Yürütme
Duygusal akıl yürütme, kişinin duygularını gerçek olarak kabul etmesi anlamına gelir.
8. Kişiselleştirme
Kişisel algılamak ve suçlu olduğunuza inanmak için mantıklı bir sebep olmaksızın suçu kendinize yükleme.
Çarpıtmalar çok yaygındır ve oldukça güçlüdür, zaman zaman hepimiz bunlardan muzdarip oluruz!
Yaygın bilişsel çarpıklıkları tanımak ve yukarıda sıralananlar gibi becerileri uygulamak, duygularınızın düşüncelerinizden nasıl etkilendiğini kontrol etmenize yardımcı olur.
Düşünceler güçlü olsa da, düşünme şeklinizi kontrol altına alabileceğinizi ve bunun sonunda duygusal ıstırabın azalmasına katkıda bulunabileceğini unutmayın.
