Spekülasyon ; arbitrajın aksine, mevcut piyasa yapısının değerlendirilmesi sonrasında oluşan beklentiler dikkate alınarak ve risk üstlenilerek kazanç sağlayabilme çabasıdır. Spekülasyon bir suç değildir. Aksine borsalar ve piyasaların varlık sebepleri insanları spekülasyon yapmaya davet ederek ve onları bu yönde teşvik ederek her menkul kıymetin hak ettiği fiyata (ya da değere) ulaşmasını sağlamaktır.
Bir başka deyişle spekülasyon, ticarette fiyatlardaki hareketlilikten yararlanarak alıp satma işleminin gerçekleştirilmesi anlamındadır. Belli olan teoriler doğrultusunda tahminlerde bulunmak ve varsayımlar ortaya çıkarmak anlamında kullanılmaktadır. Spekülasyon eylem olarak risk barındırmaktadır fakat suç değildir. Ekonomi de mevcut durumun analiz edilmesinden sonra oluşturulan beklentiler dikkate alınmaktadır. Yüksek oranda risk sahiplenilmekte ve kazanç sağlayabilmek için gösterilen çabadır. Günümüzdeki durum göz önüne alınıp takip edilmekte ve ilerleyen zaman yönelik fiyat tahminlerinde bulunma durumudur. Spekülasyon doğrultusunda fiyatlarda artış veya azalış gözlemlenmektedir.
Spekülatör, menkul kıymetleri ucuz bir fiyatla alıp daha ileri bir tarihte, alış fiyatından daha yüksek fiyatla satmayı hedefleyen kişidir. Spekülatör, en ucuz olduğunu düşündüğü anda menkul kıymetleri satın alır ve zirvede olduğunu düşündüğü zaman satar. Alış fiyatı satış fiyatından küçükse spekülatör kâr eder. Alış fiyatı satış fiyatından yüksekse (alınan şey alındığı fiyattan daha ucuza satılmışsa) spekülatör zarar eder. Bu açıklamadan anlaşılabileceği gibi spekülatör, bilgisine ve bilgiyi değerlendirebilme yeteneğine güvenerek risk üstlenen kişidir. Garantili kazanç yoktur. Spekülatörün yanlış öngörüleri zarara uğramasına neden olabilir. Spekülatör risk üstlendiğinden arbitrajcıdan farklıdır.
