Araştırma ve Bilimsel Araştırma Arasındaki Farklar ?
- Araştırma ve Bilimsel Araştırma arasındaki farklar ?
Araştırma ve Bilimsel Araştırma arasındaki farkları kısaca şöyle söyleyebiliriz:
| ARAŞTIRMA | BİLİMSEL ARAŞTIRMA |
| Sezgiseldir | Kuram temellidir |
| Kendiliğinden gelişir | Sistematiktir |
| Anlık ihtiyaçlardan hareket eder | Planlıdır |
| Kişisel karar almaya odaklıdır | Gerçekle ilgili bilgiye odaklıdır |
| Çoğunlukla seçicidir | Objektif ve nesneldir |
| Sağduyuya ve arzulara dayalıdır | Bilimsel düşünceye dayalıdır |
Detaylı olarak Araştırma ve Bilimsel Araştırmanın farklarını açıklayacak olursak;
Araştırma Nedir?
Araştırma, toplumsal davranışın ve toplum veya grup içinde bireysel davranışın sistematik olarak incelenmesidir. Araştırma, insanın bilgi stokunu artırmak ve bu bilgi stokunu yeni uygulamalarda kullanmak için yapılan sistematik ve yaratıcı çalışmalardır. Araştırma, problemlere güvenilir çözümler aramak amacı ile planlı ve sistemli olarak verilerin toplanması, çözümlenmesi, yorumlanarak değerlendirilmesi ve rapor edilmesi sürecidir. Araştırma temelde bir arama, öğrenme, bilinmeyeni bilinir hale getirme, karanlığa ışık tutma, kısaca bir aydınlanma ve aydınlatma sürecidir. Mevcut durumdan özlene duruma geçebilmek için verileri toplayıp değerlendirmektir. Araştırma, bazen hipotez olarak adlandıran fikir, önsezi ve soruları bilimsel bilgiye dönüştürmek için bilimsel yöntemlerin kullanılmasıdır.
Araştırma çoğu zaman sadece olayları gözleme, bilgi, veri ve istatistiksel analizler yoluyla bilgi üretme işidir. Bugünkü ekonomik kalkınmanın ve teknolojik ilerlemenin arkasındaki temel dinamik araştırmadır. Araştırma sürecinde bilgi nesneleri incelenir, bilgiler toplanır ve oradan yararlı ve fonksiyonel bilgiye ulaşılır. Araştırmacı, gözlemlerini ve topladığı verileri yeniden organize eder, analiz ve senteze tabi tutar, yorumlar; değerlendirir ve anlamlı bilgiler bütünü haline getirir. Bu sistemli ve yöntemli bir zihinsel faaliyettir. Araştırma insanın bilimsel merakından doğan, onun gerçeği öğrenmeye ve iş yapma yollarını geliştirmeye karşı olan isteğinden beslenmiş bir faaliyettir. Araştırma; amaçlı, planlı ve sistemli olarak verilerin toplanması, gruplanması, analizi, sentezi, açıklanması, yorumlanması ve değerlendirilmesi işlemleriyle problemlere güvenilir çözüm yolları bulma sürecidir.
Bilimsel Araştırma Nedir?
Araştırma, bir problemin tanımlanması ve söz konusu problemin çözüme kavuşturulması amacıyla yürütülen planlı çalışmalar bütünüdür. İnsana, topluma ait olgu ve olaylar, açıklanmayı ve anlaşılmayı bekleyen karmaşık anlamlar dünyasıdır. Araştırma bir arama, öğrenme, bilinmeyeni bilinir hale getirme, karanlığa ışık tutma ve aydınlanma ve aydınlatma sürecidir. Araştırma, mevcut bilgileri öğrenmek ve doğru olduğu sanılan pek çok bilginin eksik veya yanlış olabilme olasılığını göz önünde bulundurarak onları yeniden test etme ve yeni bilgilere ulaşma çabasıdır. Henüz araştırılmamış bir alanda yeni bilgilere ulaşmak veya var olan bilgi birikimini genişletmek, yeni yöntem geliştirmek, kuramsal düşünceyi pratiğe geçirmek ve bilgi birikimini artırmaya yönelik çalışmalardır. İnsanın bilgi stokunu artırmak amacıyla yürütülen sistematik çalışmalar olarak ifade edilen araştırma, problemlere güvenilir çözümler bulmak amacıyla veri toplama, analiz etme, yorumlama ve rapor edilmesi sürecidir. Her araştırma bilimsel araştırma değildir; bütün araştırmalar bilimsel amaçlarla yürütülmez. Bir araştırmanın bilimsel araştırma olabilmesi için bilimsel yönteme dayalı olarak sürdürülmesi gerekir.
Bilimsel araştırma, bilimsel önemi olan probleme güvenilir bilimsel yöntem dâhilinde çözüm bulmak amacıyla verilerin toplanması, analiz edilmesi, bulguların yorumlanması ve araştırma sonuçlarının istatistiksel ve analitik genelleme yapma sürecidir. Bilimsel araştırma, bilimsel ilerlemenin ilk adımıdır. Bilimsel ilerleme her zaman bilimsel merakla ve araştırmayla başlamaz; bazen bir sezgi, kavrayış ve yaratıcılık gibi rastlantısal yolla da bilimsel doğrulara ulaşmak mümkün olabilir; ancak bilimsel bir yöntem kullanılmadan ulaşılan doğrular bilimsel araştırma değil, sadece doğru bulgulardır. Bilimsel araştırmayı diğer bilgi elde etme yollarından ayıran en önemli özellik kullanılmış olduğu yöntemdir.
Bilimsel araştırma bilimsel bilgiye ulaşmak amacıyla yapılır. Burada “bilimsel bilgi”, kişinin kanaat veya sorgulama düzleminin dışına çıkardığı inançlarının ürünü olmayan, deney ve gözlem yoluyla toplanan ve nesnel geçerliliği olan bilgidir. Bilimsel yöntem kullanılamadan elde edilen bilginin doğru olması, onun bilimsel bilgi olmasının göstergesi sayılmaz. Bilimsel bilgi, herkes tarafından gözlenebilir, ölçülebilir, sınanabilir, tekrarlanabilir ve iletilebilir özelliğe sahiptir. Bilimsel bilgiyi diğerlerinden ayıran özellik, bilimsel bilginin elde ediliş tarzı yani yöntemidir.
Akıl Yürütme Biçimine Göre Araştırmalar nasıl sınıflandırılır?
Akıl Yürütme Biçimine Göre Araştırmalar
İnsanlar bir gerçeği anlamada ve onu açıklamada çeşitli yöntemlerden yararlanırlar; bunlar: Deneyim, uzman bilgisi, aklın araç kullanmadan kendi imkanlarıyla ulaştığı mantıksal çıkarım ve belli bir bilimsel yöntem şeklinde olabilir. Bugünkü anlamda araştırma yöntemleri sistematiği geliştirilmeden önce filozoflar araştırmayı mantıklı düşünme şeklinde ifade etmekteydiler. Burada mantıklı düşünme akıl yürütmenin nasıl olması gerektiği ile ilgilidir. Bunlardan biri Aristocu tümdengelim yöntemi diğeri Baconcu tümevarım yöntemidir. Aklın işleyiş kuralları (mantık) ve akıl yürütme biçimleri (indüksiyon, dedüksiyon, hipotetik dedüktif vb.) araştırmanın zihinsel yönünü, araştırmanın yönteme bağlı olması ise eylemsel yönünü ifade eder. Zihinsel süreçte genellikle tümevarım, tümdengelim ve hipotetik -dedüktif düşünme biçimlerinden yararlanılır. Tümevarım, tek tek olgulardan bütüne, özelden genele doğru giden bir düşünme sürecidir.
Tümdengelim ise genelden özele doğru giden bir düşünce biçimidir. Belli bir modele uygun varsayımları ortaya koymak, bağımlı ve bağımsız değişkenleri saptamak, çeşitli değişkenler arasındaki ilişkilerin niteliklerini irdelemek bilimsel tümdengelim yöntemiyle, bilgi üretme (kurama ulaşma) eylemi ise tümevarım yöntemiyle olur. Tümevarım, özel (tekil) önermelerden genel (tümel) önermelere doğru yapılan bir akıl yürütme biçimidir. Tümdengelim ise, tümel öncüllerden zorunlu olarak tümel veya tekil sonuç çıkarma işlemidir. Tümevarım, sınırlı sayıda örneğe bakarak genel hakkında kanaat sahibi olunmasıdır. Tümdengelim ise, genele bakarak özel hakkında fikir sahibi olunmasıdır. Örneğin, “IMF politikaları tüm gelişmekte olan ülkelerde başarısız olduğuna göre, Türkiye’de de başarısız olacaktır” (tümdengelim). “Yeni geliştirilen tansiyon cihazı aylardır tansiyonları doğru ölçüyor, dolayısıyla x markka tansiyon ölçer doğru ölçümler yapmaktadır. Diğer bir örnek ise geliştirilen deprem tahmin cihazı son dönemdeki birçok depremin büyüklüğünü tahmin edebildiğine göre, tüm depremlerin büyüklüğünü tahmin edebilecektir” (tümevarım) şeklinde verilebilir.
Bilimsel araştırmalar belli bir kurama ve felsefi düşünme biçimine dayandırılmadan yürütülemez. Bu nedenle akıl yürütüme veya düşünme biçimleri bilimsel araştırmanın önemli etkenleri arasında yer alır. Felsefi düşünme biçimleri itibariyle araştırmalar tümdengelimsel ve tümevarımsal olarak iki farklı kategoride incelenebilir.
Tümdengelimsel Araştırma :
Tümdengelimsel düşünme biçimi araştırmacının bir kuramdan hareketle araştırmacının hipotez kurmasını gerektiren bir düşünme tarzıdır. Tümdengelimsel düşünmede teoriden (genel fikir) özel bir düşünceye ulaşmak için düşünceler arasındaki ilişkilere dayanmaya çalışılır. Bu tür araştırmalarda genellikle hipotezleri formüle etmek için önce kuramsal açıklamalar yapılır. Tümdengelim bir anlamda matematiksel kanıtlama yöntemidir. Çıkış noktası olarak alınan genel önermelerden özel önermelere ulaşılmaya çalışılır ancak bunların gerekçeleriyle kanıtlanması üzerinde durulmaz. O nedenle tümdengelim yönteminde doğruluğu kanıtlama gerektirmeyecek kadar açık” olan önermeler hareket noktası olarak anılır. Öncüllerin, herkes tarafından kuşku duyulmayacak kadar açık (aksiyom) olduğu varsayılır.
Tümevarımsal Araştırma :
Tümevarımsal akıl yürütme genel bir ilkeye veya kurama ulaşmak amacıyla olaylarla ilgili sübjektif yorumlamaların yapıldığı araştırmalardır. Tümevarımcı analizde sonuç çıkarma ve sentezler yoluyla çeşitli yorumlar yapılarak analitik genellemeye ulaşılmaya çalışılır. Bu düşünme tarzında tek tek olgulardan temel önermeler elde etmek amaçlanır. Tümdengelimin tersine, parçadan bütüne, özelden genele (tüme) doğru bir geçiş yapılır. Tümevarımsal düşünme tarzında bilimsel bilgi gözlem, görüşme ve doküman incelemesinden yararlanılarak üretilir. Tümdengelimci akıl yürütme Aristoteles ile bilinirken, tümevarımcı akıl yürütmenin kurucusu Francis Bacon olarak kabul edilir.
- Hipotezli Tümdengelim
Tümdengelim yönteminde genel nitelikteki öncüllerden çıkarılan önermeler çok genel oldukları için çoğu zaman sınanabilme özelliğine sahip değildirler. Bu, öncüllerin doğruluğu konusunda belirsizliğin olduğu anlamına gelir. Hipotezli tümdengelim (hipotetik-dedüktif) yöntemi, söz konusu belirsizliği gidermek üzere geliştirilmiştir. Burada genel ifadelerden hareketle, belirli sınırlandırıcı koşullar konularak, olgulara ilişkin daha dar yeni önermeler çıkarılır. Çıkarılan bu önermelerin test edilmesi yoluyla genel ifadelerin doğruluğu temellendirilmeye çalışılır. Konulan sınırlandırıcı koşulların, amacı evrensel ifadelerden, sınanmaya elverişli önermelerin çıkarılmasıdır. Mantıkçılarının “hipotetik-dedüktif’ adı altında dile getirdikleri bu görüşün, tümevarımla tümdengelimi uzlaştırmaya çalıştıkları anlaşılmaktadır. Çıkarılan sonuçları gözlem verileriyle karşılaştırma ise indüktif (tümevarım) yöntemdir. Tümevarım sadece yargıların kapsamını genişletmeye, tümdengelim hazır bir teori veya hipotezden gözlenebilir sonuçlar çıkarmaya yarar.
Yazar : Kadir Küçük
Bir Yorum